Strona główna Polskiej Rady EkumenicznejPRE
Oddział Śląski

Polska Rada Ekumeniczna

Oddział Śląski

Kościół Polskokatolicki

Kościół Polskokatolicki w Rzeczpospolitej Polskiej, zwany do 1951 roku Polskim Narodowym Kościołem Katolickim (PNKK), genezą swą sięga lat dziewięćdziesiątych XIX wieku. Wtedy to wśród Polonii Stanów Zjednoczonych Ameryki doszło do wystąpień wiernych w parafiach rzymskokatolickich przeciwko dominacji duchownych pochodzenia niemieckiego i irlandzkiego. Wierni domagali się w „Memoriale” wglądu w sprawy finansowe parafii, używania języka polskiego w liturgii, a także opieki duchownych z własnej zbiorowości etnicznej. Po bezskutecznym przedstawieniu Stolicy Apostolskiej próśb zawartych w „Memoriale” (1898 r.), doszło do powstania – z szeregu niezależnych parafii polskich – ośrodka w Scranton (Pensylwania) i tym samymi formalnego utworzenia Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego. Nowa zorganizowana kościelna społeczność w roku 1907 po otrzymaniu sakry biskupiej przez ks. Franciszka Hodura w Utrechcie przyłączyła się do Kościołów Starokatolickich, zjednoczonych w Unii Utrechckiej. Ustrój Kościoła jest synodalny. U podstaw programu religijno-społecznego PNKK legło hasło służenia Ojczyźnie, co w początkowym okresie przejawiało się m.in. w dążeniu Polaków do odzyskania niepodległości Macierzy. Było to świadectwem gorącego patriotyzmu i głębokiej świadomości imigrantów polskich. Kościół przyczyniał się do podtrzymywania tradycji wśród zbiorowości Polaków oraz do obrony interesów narodowych. Biskup Franciszek Hodur zdawał sobie sprawę z potrzeby nawiązania kontaktu i podtrzymywania więzi z krajem ojczystym, dlatego też myślał o zorganizowaniu PNKK w Polsce. Stało się to po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Jednak pracę misyjną ogromnie utrudniał brak legalizacji działalności Kościoła. Wszelkie starania Kościoła o uznanie prawne nie przyniosły do 1939 roku pozytywnego skutku. Dopiero w lutym 1946 roku Kościół uzyskał status prawny na podstawie decyzji ministra administracji publicznej. Pełne uregulowanie stanu prawnego nastąpiło jednak dopiero po uchwaleniu przez Parlament RP ustawy z dnia 30 czerwca 1995 roku o stosunku Państwa do Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej (DZ. U. Nr 97, poz. 482).

Zgodnie z obowiązującym prawem kościelnym, Kościół Polskokatolicki wyznaje katolickie prawdy wiary i moralności oraz zasady ustroju zawarte w Piśmie Świętym, sformułowane w powszechnych symbolach wiary i postanowieniach siedmiu Soborów Powszechnych pierwszego tysiąclecia. W kulcie i liturgii odnoszących się do Trójcy Przenajświętszej, Bożej Rodzicielki Maryi i Świętych, Kościół Polskokatolicki nie odbiega od wiary i tradycji Świętego Powszechnego i Apostolskiego Kościoła. W sprawowaniu tych świętych czynności posługuje się kalendarzem liturgicznym roku kościelnego. Najwyższą cześć Kościół oddaje Bogu w Trójcy Świętej Jedynemu Ojcu, Synowi i Duchowi Świętemu. Centralnym elementem kultu oddawanego Bogu jest Msza Święta – Najświętsza Ofiara, która jest uobecnieniem zbawczej Ofiary Chrystusa. Kościół oddaje także cześć aniołom, apostołom, męczennikom, świętym. W kulcie świętych jednak zachowuje się właściwy umiar i powagę, a opierając się na prawdach wiary w świętych obcowanie, Kościół uznaje ich za specjalnych pośredników między ludem a Bogiem. Kościół Polskokatolicki uczestniczy w ruchu ekumenicznym. Jest członkiem Światowej Rady Kościołów i Konferencji Kościołów Europejskich. Od wielu lat pozostaje w braterskich stosunkach z Kościołem prawosławnym, z którym prowadzony jest dialog, także na płaszczyźnie międzynarodowej. Od 1997 roku Kościół Polskokatolicki prowadzi także z Kościołem rzymskokatolickim w Polsce dialog teologiczny, który przebiega w braterskiej atmosferze.